Stefan Batory (węg. Báthory István, ur. 27 września 1533 w Szilágysomlyó rum. Şimleu Silvaniei – zm. 12 grudnia 1586 w Grodnie) – książę siedmiogrodzki od 1571, król Polski i wielki książę litewski od 1576, po ślubie (w tym samym roku) z Anną Jagiellonką, córką Zygmunta I Starego. Przez wielu historyków uważany jest za jednego z najwybitniejszych polskich królów elekcyjnych.
1 maja 1576 w katedrze wawelskiej biskup kujawski Stanisław Karnkowski koronował Stefana Batorego na króla Polski.
Jednak Batory musiał wkrótce stawić czoło opozycji, która nie uznając jego tytułu królewskiego liczyła na rychłe przybycie Maksymiliana II. Nadal wierne Habsburgowi pozostało Wielkie Księstwo Litewskie i Prusy Królewskie. Dopiero demonstracja zbrojna wojsk batoriańskich zmusiła jego przeciwników do pogodzenia się z nowym władcą. 24 maja wojska królewskie zdobyły zamek w Lanckoronie, opanowany wcześniej przez wojewodę sieradzkiego Olbrachta Łaskiego, który zamierzał uczynić z niego punkt oparcia dla sił prohabsburskich w Małopolsce. Batorego uznała wkrótce Litwa i Prusy, a przysięgę wierności przez swoich wysłanników złożył mu nawet książę pruski Albrecht Fryderyk Hohenzollern.
Jedynie Gdańsk odmówił wpuszczenia monarchy, co 20 września stało się powodem wybuchu wojny. Batory rozpoczął blokadę ekonomiczną miasta, kierując cały spław polskiego zboża do portu w Elblągu. Po śmierci Maksymiliana II 12 października dalszy opór portu stał się już praktycznie bezcelowy. 17 kwietnia 1577 wojska batoriańskie pobiły Gdańszczan w bitwie pod Lubiszewem. Jednak zagrożony ze strony Rosji, kiedy w lipcu car Iwan IV Groźny uderzył na czele 40-tysięcznej armii na Inflanty, Batory zmuszony był zaniechać dalszej presji na zbuntowane miasto. W zamian za zniesienie tzw. statutów Karnkowskiego, Gdańsk uznawał nowego władcę i wypłacał mu subsydia tak przecież potrzebne na nową wojnę z Moskwą. 16 grudnia 1577 król uroczyście wjechał do miasta i przyjął przysięgę wierności od rady miejskiej.
Poszukując funduszy na nową wojnę z Rosją, Batory 22 września zgodził się na przejęcie kurateli (faktycznej regencji) nad chorym umysłowo księciem pruskim Albrechtem Fryderykiem Hohenzollernem przez jego brata stryjecznego margrabiego Ansbach Jerzego Fryderyka. Warunkiem przeniesienia lenna było złożenie hołdu królowi polskiemu i wpłacenie 200 000 guldenów do kasy królewskiej.
Podobnie, chcąc skłonić szlachtę do uchwalenia nowych podatków na wojsko zaciężne, Batory zezwolił na utworzenie w 1578 Trybunału Koronnego, który przejmując kompetencje władcy stał się najwyższym sądem apelacyjnym dla Korony Królestwa Polskiego. W 1581 powstał Trybunał Litewski o takich samych kompetencjach.
Stefan Batory zmarł w 1586 i został pochowany w Katedrze Wawelskiej w Krakowie. Po nim królem polskim został obrany Zygmunt III Waza (1587-1632).
Darmowy hosting zapewnia PRV.PL