Władysław IV Waza (ur. 9 czerwca 1595 w Łobzowie, zm. 20 maja 1648 w Mereczu) – król Polski w latach 1632-1648 i tytularny król szwedzki 1632-1648, wybrany carem rosyjskim 1610, tytularny car rosyjski do 1634, syn Zygmunta III Wazy i jego pierwszej żony Anny Habsburżanki.

Sejm elekcyjny, jaki został zwołany po śmierci (30 kwietnia 1632 r.) Zygmunta III Wazy, zakończył się 8 listopada obiorem na króla jego starszego syna, Władysława IV. 6 lutego 1633 w katedrze wawelskiej arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski Jan Wężyk koronował Władysława na króla Polski. To ponad półroczne bezkrólewie w Rzeczypospolitej zamierzyła wykorzystać Rosja, by zagarnąć terytoria, odzyskane wcześniej przez Rzeczpospolitą. Jej wojska zajęły Połock, Orszę, a Smoleńsk został oblężony na wiele miesięcy. Jesienią 1633 r. po przybyciu z odsieczą Władysława IV, prowadzącego 20 tysięcy wojska, sytuacja wojenna się jednakże odmieniła. Uwolnił on Smoleńsk od oblężenia. W dniu 14 czerwca 1634 r. między Rzeczpospolitą i Rosją zawarty został "pokój wieczysty" w Polanowie pod Wiaźmą.
Po zakończeniu kampanii rosyjskiej, Władysław IV skierował swe wojska ku południowym granicom Rzeczypospolitej. Były one od lat nękane przez krymskie czambuły tatarskie oraz przez paszę mołdawskiego, których z wielkim trudem pilnował jedynie hetman Stanisław Koniecpolski. Król Władysław zamierzał poskromić napastników, co szybko udało mu się zrealizować, nawet bez działań wojennych. Turcja bowiem wojowała wówczas z Persją i sułtan ochoczo przystał na zawarcie układu pokojowego, likwidującego wszystkie konflikty na styku obu państw.

Kolejnymi sukcesami młodego króla było przedłużenie rozejmu ze Szwecją, jaki mijał w 1635 r., o dalszych 21 lat, odzyskanie Pomorza Gdańskiego wraz z portami i przywrócenie podległości Prus Książęcych. Jednak Inflanty pozostały nadal przy Szwecji.
W 1637 r. Władysław IV, wzorem swego ojca, poślubił księżniczkę z Habsburgów, Cecylię Renatę. A następnie zawarł "pakt familijny" z Habsburgami, będący wojennym sojuszem przeciwko Turcji. Po śmierci Cecylii, król ożenił się w 1646 r. z księżniczka francuską Ludwiką Marią Gonzaga, nie zaniedbując wszakże planów wojny z Turcją, do której sprzymierzył się z Rosją.
W 1641 r. odebrał on ostatni hołd lenny z Prus Książęcych.
Kampania turecka miała rozpocząć się 1647 r. od zajęcia tatarskiego Krymu, który następnie miał być ewentualnie przekazany Rosji za prawo opanowania Mołdawii i Wołoszczyzny, a być może nawet bogatego Siedmiogrodu, by Rzeczpospolita mogła dalej prowadzić krucjatę przeciwko Turcji. W podboju Krymu mieli współdziałać z wojskami koronnymi Kozacy Zaporoscy, posiadający 12 tys. rejestrowych żołnierzy, a deklarujący wystawienie do 50 tys. wojska. Jednak sejm w 1646 r. sprzeciwił się planom wojny polsko-tureckiej. Wywołało to niezadowolenie Kozaków, którzy liczyli na zwiększenie rejestru. Doszło w 1648 r. do ich buntu, którym kierował ataman kozacki Bohdan Chmielnicki, częściowo z pobudek czysto osobistych. Lokalny bunt szybko przerodził się w wojnę kozacko-polską, znaną pod nazwą powstanie Chmielnickiego
W trakcie trwania powstania Chmielnickiego, Władysław IV zmarł na polowaniu w maju 1648 r. Został pochowany w katedrze na Wawelu, natomiast jego serce spoczęło w katedrze wileńskiej. Po jego śmierci, w Warszawie odbył się sejm elekcyjny na którym obrany został na króla jego młodszy przyrodni brat, Jan II Kazimierz (1648-1668)
Władysław IV jest był ważnym animatorem polskiej kultury. Jeszcze za panowania swego ojca, Zygmunta III na jego życzenie wystawiono operę Galatea, nieznanych twórców. W czasie swego panowania wspierał powstający teatr w Polsce i oddał salę Zamku Królewskiego na pomieszczenie operowe. Z okazji Pokoju w Polanowie też wystawiono operę (Giuditta). (Zobacz: Polska opera)